odrodzenie państwa polskiego po i wojnie światowej
Po 123 latach niewoli państwo polskie mogło zaistnieć na mapie świata. Przypomnijmy. 11 listopada w 1918 r. we francuskim Compiègne zawarto rozejm, który oznaczał klęskę Niemiec w I wojnie światowej. Zawarty na jego podstawie Traktat Wersalski otworzył drogę do odrodzenia państwa polskiego po 123 latach zaborów.
Ogromną rolę w odrodzeniu Polski po latach zaborów odegrała I wojna światowa. Ale w budowie nowego państwa nieocenione było działanie osób, których często nazywa się Ojcami Niepodległości. Jaki był udział Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego i innych mężów stanu w odzyskaniu niepodległości? Józef PiłsudskiJózef Piłsudski jest uznawany za najważniejszego polityka, który doprowadził do odzyskania przez Polskę wolności. W młodości angażował się w antyrosyjskie działania niepodległościowe, za co został zesłany na Syberię. Po powrocie ze zsyłki działał w Polskiej Partii Socjalistycznej, w której redagował pismo „Robotnik”. Był zwolennikiem socjalizmu niepodległościowego. Od roku 1910 roku Piłsudski rozwijał działalność Związków Strzeleckich w Galicji. To Rosję uznawał za głównego wroga polskiej niepodległości, a pierwszym krokiem w walce o nią miało być według niego antyrosyjskie powstanie. Dlatego w czasie pierwszej wojny światowej stanął na czele I Brygady Legionów Polskich, walczącej u boku Austro-Węgier i Niemiec. W 1914 roku z inicjatywy Piłsudskiego powstała tajna Polska Organizacja Wojskowa, której celem było zbrojne zdobycie niepodległości. Gdy w Rosji wybuchła rewolucja, Piłsudski doprowadził do kryzysu przysięgowego i zerwał współpracę z Wiedniem i Berlinem. 10 listopada 1918 roku, przybył do Warszawy, po tym jak został zwolniony z więzienia z Magdeburgu. 14 listopada przejął pełnię władzę od Rady Regencyjnej, a następnie został mianowany Naczelnikiem DmowskiPrzywódca i ideolog Narodowej Demokracji. W młodości należał do Ligi Polskiej, którą w 1893 roku przekształcił w tajną Ligę Narodową, organizację, której celem było narodowe przebudzenie Polaków oraz wzrost ich samoświadomości we wszystkich zaborach. Przez swoją niepodległościową działalność był zmuszony do opuszczenia zaboru rosyjskiego. Zamieszkał we Lwowie, gdzie objął redakcję dwutygodnika „Przegląd Wszechpolski” i współtworzył Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Do niepodległości chciał dążyć etapami. Jednym z etapów miało być połączenie rozdzielonych polskich ziem. Za głównego wroga sprawy polskiej uznał Niemcy, a drogę do niepodległości taktycznie związał z Rosją. Ze względu na rosyjskie porażki w I wojnie światowej wyjechał na zachód. W sierpniu 1917 roku utworzył w Lozannie Komitet Narodowy Polski, który wkrótce zaczął być uważany przez państwa ententy za jedynego przedstawiciela odradzającej się Rzeczypospolitej. Wraz z Ignacym Paderewskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, gdzie 29 stycznia wygłosił 5-godzinne exposé dotyczące całości polskich żądań, które sam od razu płynnie przekładał na język angielski i francuski. W imieniu Rzeczpospolitej wraz z Paderewskim 28 czerwca 1919 roku podpisał traktat WitosWielokrotny wójt rodzinnej wsi Wierzchosławice. Od początku politycznej kariery zajmował się sprawami galicyjskich chłopów. Związał się ze Stronnictwem Ludowym i został jednym z jego liderów. Sprawy chłopskie poruszał też w ramach Sejmu Krajowego we Lwowie i parlamentu austriackiego w Wiedniu. W swojej działalności łączył sprawy upodmiotowienia chłopów i reformy rolnej z uświadamianiem narodowym włościan i ideą niepodległościową. W 1914 roku powstało PSL „Piast”, którego Witos został jednym z liderów. Współpracował z obozem narodowym Romana Dmowskiego i wstąpił do tajnej Ligi Narodowej. Pod koniec października 1918 roku stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, która przejęła władze w Galicji od Austrii. Ze względu na mocno lewicowy charakter odmówił udziału w rządzie Ignacego Daszyńskiego, który powstał 7 listopada 1918 roku w DaszyńskiPolityk socjalistyczny i niepodległościowy przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę działający w Galicji. Był jednym z głównych organizatorów ruchu socjalistycznego w Galicji. Od 1897 roku zasiadał on w wiedeńskiej Radzie Państwa, w której zasłynął jako wybitny mówca. Pełnił również rolę krakowskiego radnego. Przed pierwszą wojną światową był gorącym zwolennikiem Józefa Piłsudskiego. Współpracował z Polską Partią Socjalistyczną. Po wybuchu wojny Daszyński wspierał działalność piłsudczykowskiej Polskiej Organizacji Narodowej. W październiku 1918 roku był współautorem manifestu, w którym polscy posłowie parlamentu austriackiego oświadczali, że odtąd uważają się za obywateli Polski. W nocy z 6 na 7 listopada został powołany Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie, na którego czele stanął właśnie Daszyński. Rząd był mocno lewicowy i ogłosił bardzo postępowo-demokratyczny program reform społeczno-gospodarczych. Piłsudski po powrocie do kraju przyjął 12 listopada dymisję rządu lubelskiego, ale powierzył Daszyńskiemu misje stworzenia nowego, koalicyjnego rządu. Misja się nie powiodła, ze względu na brak porozumienia z Narodową Demokracją i 17 listopada nowym premierem został Jędrzej Jan PaderewskiSławny na całym świecie polski pianista, wirtuoz i kompozytor, a także polityk. Paderewski w 1881 roku wyjechał na zachód, gdzie z powodzeniem rozwijał międzynarodową karierę muzyczną. Międzynarodowa sława uczyniła go ambasadorem sprawy polskiej na świecie. Podczas I wojny światowej zaangażował się wraz z Henrykiem Sienkiewiczem w działalność szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Przebywając w Stanach Zjednoczonych lobbował za polską niepodległością wśród amerykańskich polityków. Od 1917 roku był amerykańskim przedstawicielem utworzonego przez Romana Dmowskiego Komitetu Narodowego Polskiego. Miał dostęp również do administracji prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona i możliwe jest to, że to za jego sprawą w zaprezentowanych 8 stycznia 1918 roku „Czternastu punktach” Wilsona znalazł się postulat „stworzenia niepodległego państwa polskiego”. Jego wizyta przejazdem w Poznaniu przesądziła o wybuchu powstania wielkopolskiego 27 grudnia 1918 r. 16 stycznia 1919 roku, po ustąpieniu rządu Jędrzeja Moraczewskiego został premierem i ministrem spraw zagranicznych. Dzięki niemu doszło do porozumienia Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu. Paderewski był obok Romana Dmowskiego delegatem na paryską konferencję pokojową, zakończoną podpisaniem traktatu KorfantyUrodzony w górniczej rodzinie na Górnym Śląsku walczył o niepodległość Polski ze śląskiem w jej granicach. W latach 1901–1908 współpracował z Romanem Dmowskim będąc członkiem Ligi Narodowej. Na łamach redagowanych przez siebie gazet „Górnoślązaka” oraz „Polaka” szerzył niepodległościowe ideę wśród zamieszkujących Górny Śląsk Polaków. O polskie interesy dbał także jako poseł do niemieckiego Reichstagu, a także pruskiego Landtagu. 25 października 1918, gdy Niemcy przegrywali w I wojnie światowej wystąpił w niemieckim parlamencie z głośnym żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich ziem polskich zaboru pruskiego i Górnego Śląska. Gdy na mocy traktatu wersalskiego postanowiono, że sprawa przynależności Górnego Śląska będzie rozstrzygnięta przez głosowanie w plebiscycie, prowadził agitację na rzecz głosowania na Polskę. Po niekorzystnym dla Polski wyniku plebiscytu w 1921 roku stanął na czele III powstania śląskiego. Dzięki zrywowi i skutecznej polityce Korfantego najbardziej uprzemysłowione tereny Górnego Śląska trafiły do odrodzonej że znasz historię odzyskania niepodległości przez Polskę? Sprawdź się w naszym quizie!Czytaj też:Piłsudski i trzech przyszłych polskich premierów obrabowali rosyjski pociąg. Zuchwała akcja pod Bezdanami1. Ziemie polskie w przededniu odzyskania niepodległości. sytuacja polityczna. a) Sytuacja w na terenie Królestwa Polskiego. W drugiej połowie 1918 roku, wszystko już wskazywało na klęskę państw centralnych w I wojnie światowej. niemiecki Kanclerz zwrócił się do amerykańskiego prezydenta o pośrednictwo w rozmowach pokojowych z aliantami. Polska w chwili zakończenia wojny stanęła przed szansą na wolność po 123 latach niewoli. Rewolucja w Rosji wyłączyła ten kraj z działań wojennych, natomiast Niemcy i Austriacy ponosili klęskę. Jeszcze przed zakończeniem wojny prezydent USA w swoim przemówieniu, w punkcie 13 zawarł potrzebę utworzenia Polski. 11 listopada 1918 w Compiegne Niemcy podpisali kapitulację i tak zakończyła się IWŚ, w ten sam dzień Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu władzę, 14go przejął też władzę cywilną. Rozpoczęły się walki o grance, wybuchły 3 powstania śląskie, jedyne zwycięcieskie powstanie w historii Polski tj. Powstanie Wielkopolskie, oraz walki o Lwów i tereny wschodznie. Później także wojna z Bolszewikami. Dzieki staraniom Dmowskiego i Paderewskiego na konfernecj w Paryżu, uzyskaliśmy całkiem dobre ziemie na zachodzie. Kształtowanie się granic państwa polskiego po I wojnie światowej. Polska po I wojnie światowej wróciła na mapę polityczną Europy. Ceną za to było straszne wyniszczenie kraju. Polska odradziła się jako państwo niepodległe w 1918 roku, pomimo tego kształt jej granic był ciągle "plastyczny" i ostatecznie Państwa centralne częściowo uwzględniały te zmiany terytorialne, stąd północna część Chełmszczyzny nie weszła w skład Królestwa Polskiego. Natomiast tereny guberni suwalskiej Królestwa Polskiego włączono do Ober-Ostu – terytorium, obejmującego obszar Litwy, Kurlandii i Łotwy aż po Dźwinę. Na ziemiach tych w 1918 roku Pół roku później utworzono pierwsze odziały Wojska Polskiego. Jesienią 1918 roku sytuacja Niemiec na froncie była coraz bardziej niekorzystna, zaborca miał również problemy z kontrolowaniem terenów dawnego państwa polskiego. 7 października 1918 roku Rada Regencyjna ogłosiła manifest proklamujący odbudowanie Państwa Polskiego.